Rëndësia që i kushtoi profeti Muhamed lidhjeve ndërnjerzore

Kur jeta e profetit Muhamed (a.s) dhe këshilla që ai u dha njerëzve analizohen me kujdes, mund të vihet re se ai gjithmonë ka vepruar si shembull dhe se ai bënte sugjerime që ndihmonin për të qetësuar emocionet dhe dëshirat e një individi, si edhe për të drejtuar lidhjet ndërmjet njerëzve pa i kthyer ato në konflikte dhe pa i hapur rrugë padrejtësisë.  

Kur diskutohet për çështjen e fesë, shumë njerëz fillimisht marrin parasysh disa forma të adhurimit. Kjo qasje është e saktë, por nuk është e plotë. Në fakt, koncepti i ndershmërisë duhet të jetë prej gjërave të para që të vijnë në mendje kur flasim për fenë. Ndershmëria është një çështje thelbësore në Islam.

Prioritet e fesë

Një mysliman, i cili ka besim të fortë dhe të pastër në ekzistencën dhe njëshmërinë e Allahut, pa dyshim dhe pa ngurrim, dhe i cili konfirmon se profeti Muhamed është robi dhe i dërguari ti tij, duhet të jetë i vetëdijshëm për përgjegjësitë e tij në dy pika kryesore dhe duhet të bëjë të pamundurën t’i arrijë ato pa neglizhuar.

Pika e parë është të kryejë format e adhurimit të urdhëruara nga Allahu sipas aftësive të tij.

Pika e dytë është të jetë i ndjeshëm për respektimin e njerëzve dhe të mjedisit, dhe ky është gjithashtu një urdhër nga Allahu dhe është një rrugë nëpërmjet të cilës ne mund të arrijmë kënaqësinë e Tij.

Ndjeshmëria e treguar nga njerëzit për të dyja këto çështje konsiderohet si një parametër i sinqeritetit të besimit të tyre. Në shpjegimet për Islamin, u jepet prioritet dhe rëndësi formave bazë të adhurimit si falja, agjërimi dhe zekati. Megjithatë kur shqyrtohet jeta e profetit Muhamed (a.s) dhe burimet e haditheve (thëniet e profetit), mund të kuptohet se profeti Muhamed (a.s) u kushtoi shumë rëndësi lidhjeve njerëzore dhe se ai ishte shumë i ndjeshëm për këto çështje. Hadithi i mposhtëm është një provë e kësaj: Një ditë profeti Muhamed ishte ulur me shokët e tij dhe tha: “A e dini se kush është një Muflis (i humbur)?” Njëri prej shokëve të tij tha: “Ai që nuk ka as dirhem dhe as pasuri”. Profeti tha: “Muflis është ai që vjen në Ditën e Gjykimit me namaz, agjërim dhe zekat, por ai ndihet i humbur atë ditë duke qenë se atij i ka shteruar të mirat e tij duke abuzuar me të tjerët, duke shpifur për të tjerët, duke konsumuar pa të drejtë pasurinë e të tjerëve, duke derdhur gjakun e të tjerëve dhe duke i rrahur të tjerët; virtytet e tij do t’u jepen atyre që kanë vuajtur në dorën e tij. Dhe nëse të mirat e tij nuk e balancojnë llogarinë e tij, atëherë mëkatet e personit tjetër do të futen në llogarinë e Muflis dhe ai do të hidhet në zjarr”.

Lidhja ndërmjet Allahut dhe njerëzimit

Njerëzit të cilët e përmbushin detyrën e adhurimit siç urdhërohet nga Allahu, pa dyshim konsiderohen se i kanë përmbushur disa prej detyrave të tyre. Megjithatë, ata nuk e kanë fituar akoma pozicionin e njerëzve të përsosur, të cilët u binden urdhrave të Allahut. Përgjigja për pyetjen: “Çfarë mangësish kanë dhe si mund ta marrin veten? “ duhet të kërkohet në hadithin e mëposhtëm:

“Asnjëri prej jush nuk ka besuar me të vërtetë, derisa ju të doni për vëllain/motrën tuaj atë që doni për veten tuaj”.

“Nuk mund të shkosh në parajsë pa besuar. Ju nuk mund të konsideroheni besimtarë derisa ta doni njëri-tjetrin”.

“Një mysliman është ai person, të cilit i besohet për veprat dhe fjalët e tij”.

Planifikimi i lidhjeve humane

Ne mund ta kuptojmë ndjeshmërinë e profetit Muhamed (a.s) kundrejt lidhjeve njerëzore, nëse ne i analizojmë ngjarjet që ndodhën në vitet e hershme të Islamit dhe deklaratat që u bënë nga çdo mysliman për ato ngjarje. Kur Xhafer Ibn Abi Talib, vëllai i madh i Aliut, u thirr para Najashit, ai përshkroi jetën e mëparshme të popullit të tij dhe të mirat e Islamit me fjalët e mëposhtme: “Ne ishim në një gjendje injorance dhe imoraliteti, adhuronim idhujt, hanim mishin e kafshëve të vdekura, dhe kryenim të gjitha llojet e gjërave të këqija dhe të veprave të turpshme. Ne prishëm lidhjet familjare, i trajtonim keq miqtë dhe të fortit mes nesh shfrytëzonin të dobëtit. Ne qëndruam në këtë gjendje derisa Allahu na dërgoi një profet. Ai na bëri thirrje të adhuronim Allahun dhe të hiqnim dorë nga gurët dhe idhujt që ne dhe paraardhësit tanë i adhuronim përveç Allahut. Ai na urdhëroi të themi të vërtetën, të mbajmë premtimet, të jemi të sjellshëm me familjarët, të ndihmojmë fqinjin, të heqim dorë nga veprimet e ndaluara, të largohemi nga gjakderdhja, të shmangim gjërat e turpshme dhe dëshmimin e rremë, të mos përvetësojmë pasurinë e jetimit dhe të mos shpifim për gratë e ndershme”.

Megjithëse Ebu Sufjani nuk ishte besimtar në atë kohë, ai foli për gjëra të ngjashme. Kur Herakliu pyeti për profetin Muhamed (a.s): “Çfarë ju urdhëroi ai të bëni?”, Ebu Sufjani u përgjigj: “Ai na urdhëroi të falim namazin, të japim zekatin, të themi të vërtetën, të jemi të devotshëm dhe të ndershëm dhe të forcojmë lidhjet farefisnore”. Kjo ishte qasja e profetit Muhamed (a.s), e profetit të Islamit, kundrejt qenieve njerëzore dhe lidhjes që duhet të formohet mes njerëzve.

Të jemi të vetëdijshëm për vetveten, të ruajmë personalitetin dhe karakterin tonë.

Në lidhjet njerëzore, është e rëndësishme që hapi i parë të merret pozitivisht. Ky është një qëndrim që pritet nga një person me virtyte.

Në ditët e para të profecisë së tij, profeti Muhamed (a.s) ishte i shqetësuar për përgjegjësinë e kësaj detyre dhe për ato që do të ndodhnin në të ardhmen. Fjalët që i tha bashkëshortja e tij Hatixhja për ta qetësuar janë kuptimplota dhe tregojnë personalitetin e profetit: “Gëzohu! Ai në duart e të cilit është jeta ime, është Dëshmitari im se ti do të jesh i dërguari i popullit të Tij. A nuk ke qenë i dashur me familjen, i dashur me fqinjët, bamirës me të varfrit, mikpritës për të huajt, ke mbajtur fjalën dhe i ke ndihmuar njerëzit në gjendje të vështira?”

Profeti i ka këshilluar vazhdimisht ata që e besojnë atë të jenë të ndjeshëm në sjelljen e tyre morale dhe duke thënë: “Më i miri i besimtarëve brenda aspektit të besimit është ai që ka moralin më të lartë”⁵, ai thekson se një person, i cili ka besim të fortë te Allahu duhet të ketë sjellje morale të përsosur kundrejt të tjerëve. Një prej pikave që shtjelloi profeti Muhamed (a.s) ishte se një mysliman duhet të jetë i sinqertë dhe të ketë qëllim të mirë. Ky sinqeritet përfshin përzemërsinë brenda besimit dhe adhurimit dhe kundrejt të tjerëve. Këtë donte të thoshte Jarir in Abdullah, kur tha: “Unë u pajtova me profetin e shenjtë për çështjet e faljes së namazit, dhënies së zekatin dhe veprimit me sinqeritet kundrejt çdo myslimani”.

Me paralajmërimin e mëposhtëm profeti Muhamed (a.s) tregon, se njerëzit nuk duhet të lejojnë që të abuzohet me vullnetin e tyre të mirë: “Një besimtar nuk duhet të lëndohet në të njëjtin vend dy herë”. Me këtë shprehje profeti deklaron se besimtarët e matur duhet të jenë të kujdesshëm kur bëjnë vërejtje për njerëzit e tjerë. Ata mund të gabohen njëherë për shkak të vullnetit të mirë, që është diçka që duhet ta kenë, megjithatë ata kanë mundësitë të shqyrtojmë personalitetin e të tjerëve dhe si rrjedhim nuk duhet të mashtrohen më shumë se një herë nga i njëjti person ose persona, duke qenë se mashtrimi i dytë nuk konsiderohet si gabim i bërë nga vullneti i mirë, por si një faj që bëhet duke qenë i vetëdijshëm.

Detyrat dhe përgjegjësitë kundrejt njerëzve:

Profeti Muhamed (a.s) tregon, se njerëzit kanë aftësi jo vetëm t’i mbajnë dëshirat dhe nevojat e tyre tokësore brenda kufijve legjitimë, duke forcuar ekuilibrin ndërmjet kësaj bote dhe botës tjetër, ndërsa distancohen nga situatat ekstreme duke kryer veprime adhurimi dhe duke ndjekur rregullat e jetës sociale, por janë gjithashtu të aftë të jenë të shëndetshëm shpirtërisht pa kundërshtuar besimet e tyre.

“Tre shokë shkuan në shtëpinë e profetit dhe kërkuan të dhëna në lidhje me format e adhurimit që ai i kryente gjatë natës. Kur ata e morën informacionin që donin ata thanë: “Ku jemi ne e ku është Profeti (a.s). Allahu atij ia ka falur të gjitha mëkatet e mëparshme dhe ato të ardhshmet”. Njëri prej tyre tha: “Sa më përket mua, unë gjithnjë tërë natën do të falem”. I dyti tha: “Unë vazhdimisht do të agjëroj”. I treti tha: “Unë do të izolohem prej grave dhe kurrë nuk do të martohem”. Kur vjen i Dërguari i Allahut, u thotë atyre: “A jeni ju që keni thënë këtë dhe këtë? Sa më përket mua, pasha Allahun, unë jam më i ndrojtur dhe më i devotshëm ndaj Allahut sesa ju, por unë agjëroj dhe ha, falem dhe fle, dhe bëj jetë bashkëshortore! Kush largohet nga Sunneti im, ai nuk më përket mua”.

Në një hadith thuhet se: “Nëse katër njerëz dëshmojnë pozitivisht për një mysliman, atëherë Allahu do ta fusë atë në parajsë”. Hadithi i mposhtëm shpjegon veprat e kryera për të tjerët kanë vlerë më të madhe sesa veprat e tjera.

“Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t’i vendosë nën hijen (mbrojtjen) e Tij atë ditë kur nuk do të ketë tjetër përveç hijes së Tij. Ata janë: – Imami (udhëheqësi) i drejtë; – një i ri i cili është rritur në ibadet dhe res­pekt të Allahut të Madhëruar; – një njeri, zemra e të cilit është e lidhur për xhamitë; – dy njerëz të cilët në emër të Allahut duhen, janë sho­qëruar dhe të tillë kanë mbetur gjer në ndarje (vdekje); – një njeri të cilin e ka ftuar një grua auto­ritative dhe e bukur, kurse ai e re­fuzon duke i thënë se i frikësohet Allahut; njeriu i cili ndan sadaka fshehurazi, ashtu që dora e majtë nuk e di çka jep e djathta; dhe njeriu që në vetmi e përmend Allahun dhe i mbushen sytë me lot”.

Fusha e përgjegjësisë individuale brenda shoqërisë:

Profeti Muhamed (a.s) ka thënë se: “Nëse një person ka sjellje të mirë dhe të tjerët e ndjekin sjelljen e tij, atëherë ai person do të shpërblehet për atë sjellje; një pjesë e veprave të mira të njerëzve pas tij do t’u jepen gjithashtu atyre. Megjithatë, asgjë nuk hiqet nga të mirat e të tjerëve. Ai që nën vepra të këqija do të ndëshkohet për sjelljen e tij dhe për një pjesë të mëkateve të atyre që e morën atë për shembull dhe e vazhduan një sjellje të tillë, megjithatë mëkatet e këtyre ndjekësve nuk do të pakësohen”. Ky hadith tregon përgjegjësinë e kryerjes së veprimeve të gabuara si edhe përgjegjësinë që rezulton nga të qenit një shembull negativ për njerëzit e tjerë.

Dialog:

Shprehja e mëposhtme e profetit Muhamed (a.s) mund të na ndihmojë të kuptojmë se me sa kujdes ai veproi për këtë çështje. Kur një person e pyeti atë se cila ishte vepra më e mirë, ai u përgjigj: “Të ushqesh njerëzit dhe t’i përshëndesësh të gjithë, ata që i njeh dhe ata që nuk i njeh”.

Ky hadith jep shpjegimin më thelbësor të haditheve të mëposhtme: “Nuk do të hyni në Xhenet derisa të besoni, dhe nuk do të besoni derisa të duheni ndërmjet njëri-tjetrit. A doni t’ju udhëzoj për diçka që nëse i përmbaheni do të duheni mes jush? Atëherë jepini selam njëri-tjetrit”.

“Myslimani ndaj myslimanit i ka gjashtë detyra. – kur ta takosh, jepi selam; kur të thërret (në punë apo gazmend) përgjigju; kur prej teje kërkon këshillë, këshilloje; kur të teshtijë dhe falënderon Allahun me “el-hamdu li-l-lah” përgjigju me “jerhamu­kell-llah”; kur të sëmuret, vizitoje dhe kur të vdesë, përcille deri në varr”.

Në një hadith tjetër, profeti Muhamed (a.s) përdor një shprehje më tërësore: “Mos e urreni njëri-tjetrin, mos ia keni zili njëri-tjetrit, mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit (gjatë zemërimit), as mos i shkëputni marrëdhëniet tuaja dhe bëhuni robër të Allahut, vëllezër të mirëfilltë. Për myslimanin nuk është e lejuar ta braktisë vëllain e tij (pas hidhërimit) e të mos flasë me të më tepër se tri ditë”.