Paqja në brendi të Islamit

“Ata që besuan dhe me të përmendur All-llahun, zemrat e tyre qetësohen; pra ta dini se me të përmendur All-llahun zemrat stabilizohen” (Er-Rrad 13:28).

Pra me të përmendurit e Zotit qetësohen zemrat…T’i mbështetemi Zotit, dëshira e zjarrtë për të arritur paqen e kësaj afërsie, paqen e “Atij që është afër” është gjithçka që dëshirojmë me gjithë qenien tonë. Dhe atëherë, duke patur shembull Pejgamberin s.a.w.s ne i lutemi të Lartësuarit: “O Zot, Ti je paqja, nga Ti vjen paqja dhe te ti kthehet paqja”. Ndoshta ekziston ndonjë horizont më i qartë harmonie? Nga ana tjetër në tërësinë e fjalimeve të përditshme, në mes gjithë asaj që mësojmë, paqja është thelbësore dhe nevojitet mëshira. Por mjerisht, në gjithë atë që mësojmë ne, në gjithë atë që themi, kjo nuk duket; apo duket aq pak saqë personat që i kemi përreth e që na përkrahin të gjitha ditët kanë ndonjë dyshim mbi vërtetësinë e kësaj “paqeje” që ne e mbrojmë kaq shumë. Flasim shumë pak rreth saj, e tregojmë rrallë këtë ndjenjë, gjë që në të vërtetë mund të ngjallë dyshime mbi faktin që islami sugjeron ëmbëlsi, dashuri dhe paqe të sinqertë.

Megjithatë, parasëgjithash në islam vlen ky mendim: në të njejtën kohë në të cilën përshëndesim ndonjë vëlla apo motër tonën, a nuki themi: “es selamu aleijkum ue rahmetullahi ue berekatuhu…”? Es selam, paqja. “paqja, mëshira dhe bekimet e Zotit qofshin me ty”. Këto janë fjalimet tona, disa herë i shqiptojmë pa seriozitet, e tjera herë me vëllazëri e dashuri. Në fund të lutjeve tona, të njejtat fjalë shoqërojnë përshëndetjet tona: ““es selamu aleijkum ue rahmetullah” që u drejtohen të gjithë krijesave përreth neve, si engjujve ashtu edhe njerëzve, me qëllim për të përhapur këtë mesazh paqeje.

Së fundi cila është gjëja që gjithë ne dëshirojmë? Në çka shpresojmë pas kësaj jete? Parajsën në të cilin të gjithë ne shpresojmë, që Shpallja e thërret me emra të ndryshëm: el xhenneh por edhe dar es selam, vendbanimi i paqes.

“All-llahu thërret për në Xhennet (vendbanimin e paqes)” (Suretu Junus 10:25).

Zoti na thërret në vendbanimin e paqes. A nuk është ndoshta e vërtetë që besimi ynë bazohet në mënyrë thelbësore në kërkimin e paqes së brendshme e asaj sociale? Është ajo që kërkojmë ta shprehim në jetën tonë të përditshme, në lidhjen tonë me Zotin, me njerëzit, kafshët, natyrën…jo vetëm me muslimanët:
“Ithtarët e librit mos i polemizoni ndryshe (kurr i thirrni në fenë tuaj) vetëm ashtu si është më së miri, përveç atyre që janë mizorë dhe thuajuni: “Ne i besuam asaj që na u zbrit dhe që u zbrit juve dhe se Zoti ynë dhe Zoti juaj është një, dhe se ne i jemi dorëzuar Atij” (El Ankebut 29:46).
“Atij i thuani fjalë të buta, ndoshta ai mendohet a (i) frikësohet (Zotit)” (Ta Ha 20:44).

Fjalë të buta? Kujt pra? Faraonit…më të keqit prej diktatorëve, arketipit të kryelartësisë, të arrogancës e të të gjitha mburrjeve. Kjo lidhje butësie e dashurie nuk kufizohet vetëm me njerëzit, por i zgjerohet të gjithë natyrës…Kështu tradita profetike na mëson që i është premtuar Parajsa atij njeriu që zbriti në një pus për ta shuar etjen e që, derisa po ngjitej lartë e pa një qen të etur dhe i ndihmojë. Ndërsa sa i përket asaj gruaje që rrihte macen e saj derisa ngordhi: do të fitojë një ndër ndëshkimet më të këqija.
Kjo është pamja e përgjithshme e mësimeve islame që i jep forcë e energji paqes dhe harmonisë mes njerëzve dhe gjithë krijesave. Zemra jonë është e mbushur me këtë ndjenjë, fjalët tona e ngjyrosin me pasuri, por shumë pak flasim për të. Ndërsa duhet ta përsërisim vazhdimisht në mënyrë thelbësore, fundamentale e thellësisht.
Në këtë duhet të na inkurajojë vëllazërimi ynë, në tjera fjalë të na bëjë t’ua kujtojmë të tjerëve durimin dhe mëshirën:
“E pastaj të bëhej prej atyre që besuan, që këshilluan njëri-tjetrin për durim dhe që këshillluan për mëshirë (për ndihmë)” (El Beled 90:17).

Mirësia siguron paqen, Megjithatë, nuk bëhet fjalë që muslimani e muslimaneja të mbyllen, të fshehen pas një spiritualiteti ku gjejnë strehim, të mirren vetëm me praktikën e kultit, duke kërkuar paqen totale largë nga ngjarjet e botës, pra të arrijnë një misticizëm absolut. Në të kundërtën, duhet t’i shikojmë gjërat në fytyrë, dhe gjëja e parë që duhet marrë parasysh është natyra reale e njerëzve. Ata a e kërkojnë gjithmonë paqen, e duan sinqeritetin? A e duan me të vërtetë çiltërsinë dhe të vërtetën? Sigurisht jo, dhe nuk është e nevojshme të kërkojmë shumë largë manifestimet e konfliktit dhe të armiqësisë. Le të shikojë çdokush nga neve në vetveten, dhe në brendësi të ndërgjegjes së tij…Çka do të gjejë?

Dy rrugë të qarta

Islami inkurajon paqen, por cili njeri, ne brendësinë e tij më intime, mund të afirmojë që se njeh dhunën: qoftë ajo agresivitet, apo urrejtje, apo edhe nxitja e një instikti destruktiv, apo zemërimi? Kontrolli i vetvetes, qetësia, respekti ndaj tjerëve, butësia, nuk janë të natyrshëm, por fitohen duke bërë një përpjekje personale të përhershme. Ky është shpërblimi i njerëzve: arrijnë anën e tyre humane duke punuar shumë me vetveten; këtë duke menduar dhe me maturi. Çdokush e di, secila zemër e ndjen. E vërteta është se jemi njerëz. Në neve, në secilin prej neve ekzistojnë dy orientime:

rruga e pranimit dhe dëgjueshmërisë
rruga e refuzimit dhe e mohimit.
“I lumtur ai që ndjek zemrën e tij, i pakënaqur ai që e korrupton”. Në brendinë tonë dalin shenjat e para të shqetësimit: secili prej neve dëshiron, ka një dëshirë shumë të thellë, që ta pastrojë qenien e tij e t’i forcojë shqetësimet e tija shpirtërore. Në të njejtën kohë ndjen peshën e sprovës së vetmuar: secili i njeh, më mirë se çdokush tjetër, prirjet e tij për t’u bërë i dhunshëm, të zemërohet, të dëshirojë paratë e pasurinë, të bëhet i famshëm, të synojë pushtetin. Asnjë nuk mund të mohojë realitetin e këtij shqetësimi të brendshëm: kush e mohon tregohet engjull, e kush pretendon të jetë engjull, sipas fjalëve të Pascal-it, është afër të shndërrohet në kafshë. Burimet islamike shprehin të njejtin koncept: kush beson të jetë i pastër është i papastër për të njejtën bindje, më e keqja ndoshta, ajo e kryelartësisë (el kibrija).
E gjithë letërsia, që nga ekzistenza e saj, është e mbushur nga tradita e këtij tensioni që herë sheshohet, herë tundet, herë dëmton brendinë e njerëzve. Nga Bagavad- Xhita[6] deri te Teurati[7], të Ungjilli[8], nga Dostojevski[9] tek Baudlaire[10], horizonti human mbet i njejti. Kur’ani shpreh një ndër eksperiencat më të përditshme:
“Pasha njeriun dhe Atë që e krijoi atë! Dhe ia mësoi se cilat janë të këqijat dhe të mirat e tij. Pra, ka shpëtuar ai që e pastroi vetveten. E ka dështuar ai që e poshtëroi vetveten” (Esh Shems 91:7-10).
Dy rrugët janë të qarta dhe e marrin përsipër së bashku, në mënyrë më të qartë dhe etike, kujtimin e jetës së përtejme. Jeta është kjo sprovë ekuilibri për njerëzit që mund të bëjnë çka më mirë e çka më keq.

Një tension natyror e human

Këtu i afrohemi thelbit të nocionit të xhihadit, që nuk mund të kuptohet përndryshe veçse duke shikuar konceptin e njeriut që e frymëzon. Tensioni është natyral, konflikti i brendshëm është pikërisht human dhe njeriu ecë e realizohet nëpërmjet përpjekes që bën për t’i dhënë fuqi e për ta bërë prezente prirjen më pak të dhunshme, hidhëruese, agresive të qenies së tij. Ai çdo ditë lufton kundër fuqive më negative të qenies së tij: ai e di që çmimi i humanitetit të tij do të mund t’i pushtojë ata. Kjo përpjekje e brendshme, kjo luftë mes “postulimeve” të brendshme është përkthimi më i përshtatshëm – letror e figurativ- i termit xhihad.

“Ky tension që synon kontrollin e vetë neve në arabisht përkthet me fjalën xhihad”.

Këtu nuk kërkohet të reduktohet xhihadi në dimensionin personal e të brendshëm (xhihad en nefs), por shumë qartë kërkohet t’i kthehemi shprehjes së realitetit të tij më të drejtperdrejtë: xhihadi për humanitetin e njeriut është ajo që istinkti është për sjelljen e kafshës. Të jesh për njeriun do të thotë të jesh përgjegjës; e kjo përgjegjësi është e lidhur me zgjidhjen që duhet ta bëjë gjithmonë për të shprehur mirësinë dhe respektin e tij e të tjerëve. Të zgjedhësh, sipas realitetit të konflikteve të brendshme, d.m.th të përcaktosh paqen e zemrës.

“Të kuptosh se çka d.m.th kontrolli i vetvetes është hapi i obligueshëm i një diskusioni më të gjerë mbi kuptimin e konfliktit të armatosur”.

Po sjellin një fjalim të Pejgamberit Muhammed (s.a.v.s) nga një hadith zinxhiri transmetues i të cilit njihet si i dobët (daif), por nga i cili mund të nxjerrim një mësim meqense kuptimi dhe domethënia e tij konfirmohen nga tradita tjera. Duke u kthyer nga një ekspeditë në të cilën muslimanët iu ishin kundërvëne armiqëve të tyre, Pejgamberi definoi luftën si një “xhihad i vogël” në krahasim me “xhihadin e madh” që është përpjekja e pastrimit interior, të realizimit shpirtërorë të njeriut para Krijuesit të tij. Më shumë se krahasimin, këtu duhet marrë parasysh bashkimin e besimit me eksperiencën e përpjekjes për të fituar harmoni e qetësi. Jeta është kjo sprovë, e forca shpirtërore justifikohet me zgjidhjen e mirësisë, të veprës së mirë, si për vetveten ashtu edhe për tjerët:

“…krijoi vdekjen dhe jetën, për t’ju sprovuar se cili prej jush është më vepërmirë” (El Mulk 67:2).

Të ndryshosh hapësirën e brendshme, të qetësosh zemrën duke qenë mirënjohës ndaj Krijuesit e duke bërë vazhdimisht vepra humane e bujare, të duash drejtësinë e të jetosh në dritë; ky pra është kuptimi i spiritualitetit islam. Ai arrin horizontet e të gjitha spiritualiteteve që kërkojnë prej njeriut të gjejë forcën e të qenurit në vend që të pësojë tërbinë dispotike e një jete të reduktuar vetëm në istinkte. Kjo përpjekje për autokontroll në arabisht përkthehet me fjalën xhihad. Për të kuptuar këtë aspekt obligohemi të diskutojmë më gjerësisht mbi konfliktin e armatosur. Ajo që duhet të kemi parasysh, së pari nga ana individuale e pastaj në ajo internacionale, është që Zoti ka dashur tensionin dhe mbarështimin e tij e ka bërë një prej kushteve që lejojnë futjen tonë në fe e në humanizëm. Bëhet fjalë për t’u përmbajtur nga prirjet tona më negative apo shtazore, për t’iu afruar vlerës së kontrollit (vetëpërmbajtjes):
Një ditë Pejgamberi (s.a.w.s) pyeti: “kush është pra më i forti prej juve?” Shokët e tij u përgjigjën: “Ai i cili e mund armikun e tij”. Pastaj Pejgamberi u përgjigj: “jo, më i forti është ai që sundon zemërimin e tij”. (I sjellur nga El-Buhari dhe Muslimi)
Pra para se të flitet rreth luftës mes shteteve duhet të flitet për këto konfliktet e brendshme: besimtari – siç është nga ana tjetër gjendja e të gjithë njerëzve- i njeh tensionet e tija dhe e di çmimin e autokontrollit të tij. Zemra jonë mund të shndërrohet në një kamp lufte; shpesh bile është.

________________
Burimi: “Xhihadi, dhuna, lufta dhe paqja në islam”, Tariq Ramadan, Al Hikma 2003

Përktheu:
Rexhije Ameti
________________
[6] Bagavad-Xhida: „këngë e zotit hyjnor“: episodi i „Mahabharata-s“ është teksti më i respektuar nga hinduistët. I përbërë nga 18 kapituj (700 versete) ky tekst është një përmbledhje e vërtetë e koncepteve të spiritualitetit hinduist.
[7] Torah: në judaizëm, emri i pesë librave të parë të Biblës, që përmbajnë thelbësoren e ligjit të Mojsiut. Në gjuhën e përditshme, ky term tregon tërësinë e ligjit hebraik.
[8] Ungjilli: shkrime të Vatrës së Reku tregohet jeta dhe mesazhet e Jezusit. Janë katër ungjilla, të cilët i atribuohen Mateos, Markut, Lukës e Xhovanit. Redaktimi i tyre vendoset në vitet 70 e 80 për tre të parët dhe rreth 100 për të katërtin.
[9] Dostojevski Fedor Milkailovitch (1821-1881). Shkrimtar rus, autori i famshëm i “Krimi e ndëshkimi” (1866), “Idioti” (1868) dhe “Vëllezërit Karamazov” (1879-1880).
[10] Baudlaire Charles (1821-1867). Poet francez, autor i famshëm i “Lulet e të keqes” (1857).

http://breziiri.com/2010/03/30/paqja-ne-brendi-te-islamit/

Nga: Tarik Ramadan